Koniec z bezlistną, szarą i smutną zimą. Korzystajmy i podziwiajmy przyrodę również w tym czasie. Zaprośmy ptaki na owocową ucztę w ogrodzie
Zima. Z pozoru nudna, szaro-bura pora, która nie nastraja do uśmiechu, zabaw czy obcowania z przyrodą. Jednak kolory utrzymujących się na krzewach i drzewach owoców, ptasie piórka czy przebarwiające się pędy nigdy nie wyglądają tak pięknie, jak na tle białego połyskującego śniegu. Kontrasty, jakie wtedy dostrzegamy, są znacznie silniejsze ? rzucają się w oczy, niezmącone bujnymi odcieniami zieleni.
Nawet jeśli w tym roku śnieg jest rzadkością, w zimowym krajobrazie nie brakuje kolorów, których dostarcza flora i fauna. Uwagę przykuwają gałązki leszczyny pogiętej (Corylus avellana Concorta) czy powykręcane w sprężynki delikatne pędy wierzby mandżurskiej (Salix babylonica Tortuosa). Niezwykłymi, wręcz jaskrawymi kolorami wyróżniają się odmiany derenia o karminowych (Cornus alba Sibirica) oraz cytrynowo-żółtych (Cornus stolonifera Flaviramea) gałązkach. A na dekoracyjnych pędach mienią się zdobne korale.
Na to jak długo owoce utrzymają się na gałązkach, mają wpływ uwarunkowania genetyczne danej rośliny, pogoda oraz ptasi goście.
Biała kołderka i krzykliwe czerwienie
Kiedy z drzew spadną ostatnie liście i wszystko przykryje śniegowa kołderka, można dostrzec akcenty krzykliwych czerwieni kulek berberysu, dzikiej róży czy oszronione baldachogrona jarzębiny. Choć to pospolite, mało wymagające krzewy, zachwycają różnorodnością kształtów, kolorów i trwałością owoców. Bardzo ozdobne są owoce głogu (Crataegus sp.) – ciernistego krzewu liściastego, czasem małego drzewka. Są niemal kuliste, przypominające maleńkie jabłko o ciemnoczerwonej barwie i średnicy około 1 cm. W środku zawiera dwie lub trzy pestki. Są one jadalne. To przysmak wielu zwierząt, między innymi ptaków. Inna roślina – irga (Cotoneaster sp.) – odznacza się wyjątkową dekoracyjnością i dużą liczbą owoców w kolorze czerwonym lub pomarańczowym. Najtrwalsze owoce ma nasza rodzima odmiana Ursynów.
Zimowy krajobraz wzbogaca krzew o szklistych, lśniących, niezwykle ozdobnych, zwisających czerwonych lub żółtych owocach – kalina (Viburnum sp.). Jej owoce będą cieszyć urodą aż do wiosny. Dopełnieniem ciepłych barw będą granatowe, pokryte woskowym nalotem podłużne jagody mahonii (Mahonia sp.) oraz białe owoce śnieguliczki (Symphoricarpos sp.). Kontrapunkt zapewnią grona czarnych pestkowców ligustru (Ligustrum sp.).
Kolorowi goście
Oprócz dekoracyjnych roślin, obecność ptaków w ogrodach dostarcza niezwykłych wrażeń estetycznych, nie tyko wizualnych, ale i słuchowych. Większość zimujących w Polsce gatunków ma piękne ubarwienie ? pliszki, wilgi, gile i zięby należą do jednych z najatrakcyjniejszych. O zmierzchu można podziwiać ciemne sylwetki gawronów i kawek lecących stadami na nocleg.
Co zrobić, żeby ptaki chciały tłumnie przybywać i ubarwiać nasze ogrody? Przede wszystkim stworzyć trwały szkielet z drzew i krzewów, który umożliwi im gniazdowanie i zapewni enklawę potencjalnie atrakcyjną dla dzikiej fauny.
Co kto lubi
Z powodu zmniejszania się powierzchni naturalnych środowisk, szczególnie w krajobrazie miejskim, coraz więcej ptaków wykorzystuje ogrody przydomowe jako miejsce do rozmnażania, schronienie oraz źródło pożywienia. Bogactwo dekoracyjnie owocujących krzewów i drzew jest niezwykle istotnym elementem ptasiej diety, dlatego warto tak zaprojektować ogród, aby nie zabrakło w nim roślin, które będą dla nich ważnym zimą źródłem pożywienia. Jarząby (Sorbus sp.) w ogrodzie zagwarantują wizyty jemiołuszek, kosów, gili, grubodziobów i kwiczołów. Lubią one również szklistoczerwone owoce kaliny koralowej (Viburnum opulus) lub hordowiny (Viburnum lantana), a także wonnego jaśminowca (Philadelphus sp.). Sójki skuszą się na ucztę z orzechów leszczyny (pod warunkiem, że my nie zjemy ich pierwsi), a rudziki na mieszankę z pomarańczowo-czerwonych jagód rokitnika (Hippophae rhamnoides) i irgi (Cotoneaster sp.). Niewielkie drzewka głogów przyciągną do stołu jemiołuszki, które nie pogardzą też owalnymi koralikami berberysów (Berberis sp.). Małe, szkarłatne rajskie jabłuszka (Malus sp.) są przysmakiem wszystkich drozdowatych. A na deser białe, gąbczaste pestkowce śnieguliczek oraz aromatyczne i cierpkie owoce róży. I obowiązkowo rozpływające się w dziobie krwistoczerwone osnówki cisu (Taxus sp.).
Stylowy karmnik
Zastosowanie krzewów i drzew owocowych nie jest jedynym sposobem zwabienia ptaków. Podając im dodatkowe źródło pokarmu w postaci mieszanek nasion, będziemy dłużej cieszyć się barwą owoców na ogrodowych krzaczkach.
Doskonałym zaproszeniem naszych fruwających przyjaciół jest karmnik. Zimą to miejsce spotkań wszystkich okolicznych wróbli i sikorek oraz niezwykła ozdoba ogrodu. Projektanci również w kwestii dokarmiania zwierząt prześcigają się w tworzeniu nowoczesnych form i wizualnych innowacji. Jeśli ogród utrzymany jest w stylu angielskiej elegancji, można sprawić ptakom karmnik-domek z drzwiami, okiennicami i dachówką. Amatorów nowoczesnego minimalizmu powinny zachęcić propozycje ze szkła lub polerowanej stali nierdzewnej w formie kul, łuków czy minikubików (sześcianików), a miłośników modern designu ucieszą propozycje z laminatów o industrialnych kształtach. Bogata oferta obejmuje karmniki wieszane na drzewach czy podcieniach dachów lub stojące, wkomponowane w otoczenie z ozdobnych krzewów. Nowoczesne ogrody i balkony aż proszą się o takie gadżety. Do wyboru, do koloru.
Zrób to sam
Wszyscy ci, którzy nie chcą aby oldschoolowe drewniane karmiki odeszły do lamusa, mogą wykonać je samodzielnie. Wystarczy zbić ze sobą kilka grubszych gałęzi i deseczek lub w dorodnym konarze wywiercić parę otworów, w których umieszcza się pożywną mieszankę. Przysmakiem sikorek, wróbli a nawet dzięciołów będą tłuściutkie nasiona roślin oleistych – słonecznika, lnu, sezamu i maku, a także bogate w kwasy tłuszczowe orzechy włoskie. Ptasi przyjaciele z pewnością docenią, gdy do samodzielnie wykonanego karmnika zostanie zamontowany daszek ochraniający przed deszczem czy śniegiem.
Karmniki powinny być zlokalizowane w zacisznych, osłoniętych od wiatru miejscach, nienarażonych na zbytnie nasłonecznienie i obecność drapieżników.
Dieta ptasich sąsiadów
Przy organizowaniu kolorowego ogrodu zimą, dokarmianie ptaków powinno się odbywać regularnie. Należy bezwzględnie pamiętać, że pożywienie przeznaczone dla nich musi być równie smaczne i dobrej jakości jak to na naszym stole. Zapomnijmy o spleśniałych kawałkach chleba czy domowych odpadkach, które nie zasługują na miano wartościowego ptasiego pokarmu, a nierzadko mogą być zabójcze. Posiłki dla ptaków powinny być dostosowane specjalnie do ich potrzeb. Serwując ptakom dobre jakościowo pożywienie możemy być pewni, że odwdzięczą się nam tłumnie przybywając do naszego ogrodu.
Należy też pamiętać, że nie wszystkie ptasie przysmaki nadają się do spożywania przez ludzi. Często dekoracyjne owoce z naszych krzewów, które dla nich są smakołykiem, dla nas są niejadalne, a nawet trujące Najbardziej kuszące owoce kaliny czy ligustru zawierają garbniki, związki żywicowate i saponiny a śnieguliczki trującą chelidoninę, których zjedzenie może wywołać u ludzi zaburzenia ze strony układu pokarmowego i nerwowego. Nasiona cisu, okryte chętnie zjadaną przez ptaki osnówką, zawierają taksynę, która przedostawszy się do krwi, zakłóca pracę układu oddechowego oraz serca.
Autor: mgr. inż. Nina Klejnowska
Architekt krajobrazu, projektantka ogrodów, miłośniczka przyrody ożywionej i nieożywionej. Współwłaścicielka pracowni architektury krajobrazu ?Garden&Pleasure? www.gardenandpleasure.pl