Książki o diecie Dukana sprzedają się w milionach egzemplarzy. Entuzjastów tego sposobu odżywiania jest sporo, nie brakuje jednak osób sceptycznie nastawionych. Szczególnie wśrod lekarzy, do których często trafiają pacjenci z powikłaniami po stosowaniu tej diety. Zainspirowani pytaniem naszej czytelniczki, postanowiliśmy przyjrzeć się temu problemowi z bliska.
?Tak dużo się mówi i pisze o diecie Dukana, czy rzeczywiście jest skuteczna? Podobno można dzięki niej bardzo szybko schudnąć.? Maria, Warszawa
Dieta Dukana, a właściwie dwie pierwsze z jej czterech faz, kiedy ma miejsce właściwy spadek masy ciała, to po prostu kolejna wersja diety niskowęglowodanowej, której temat powraca w mediach jak bumerang od czasów diety Atkinsa. Gwałtowna utrata kilogramów w początkowym okresie wynika z zastosowania triku związanego z reakcją organizmu człowieka na ograniczenie węglowodanów. Ten składnik pokarmowy, będący w normalnych warunkach podstawowym źródłem energii, jest magazynowany w mięśniach i wątrobie w formie glikogenu, składającego się z wielu cząsteczek glukozy. Ich stopniowe uwalnianie w przerwach między posiłkami czy podczas wzmożonego wysiłku zapewnia jej stały transport do różnych tkanek ciała. W przypadku dostarczania bardzo małych ilości węglowodanów z pożywieniem, glikogen nie jest wytwarzany. Wyczerpanie jego rezerw powoduje utratę dodatkowych 1-2 kg wagi podczas kilku pierwszych dni stosowania diety, ale w postaci wody, wiązanej przez glikogen w organizmie, a nie tkanki tłuszczowej. Trzeba pamiętać, że są to kilogramy, które wracają, kiedy znów zaczniemy jeść produkty o wysokiej zawartości węglowodanów, co zakładają zarówno kolejne fazy, jak i powrót do racjonalnego modelu żywienia. Pozostały spadek masy ciała zachodzi, tak jak w przypadku każdej innej diety odchudzającej, poprzez ograniczenie liczby zjadanych kalorii.
Teoretycznie, zaletą diet niskowęglowodanowych jest ograniczenie apetytu przez substancje powstające w wyniku nasilonego metabolizmu tłuszczu, a dodatkowo w przypadku wysokiego spożycia białka, jak ma to miejsce na diecie Dukana, wzmaganie uczucia sytości przez ten składnik pokarmowy. Badania naukowe nad tego typu strategiami utraty wagi wykazują jednak, że ma to małe znaczenie praktyczne. Zbędne kilogramy są co prawda gubione szybciej w początkowym okresie ich stosowania, ale już po kilku miesiącach spadek masy ciała jest taki sam jak wśród osób na konwencjonalnych dietach odchudzających. Ogólnie rzecz biorąc, dieta Dukana nie oferuje nic nadzwyczajnego, a istnieje wiele zastrzeżeń do jej wpływu na zdrowie.
Nie bez powodu znalazła się ona na liście pięciu najgorszych diet na 2011 rok według Brytyjskiego Stowarzyszenia Dietetycznego. Główne zarzuty to brak dowodów naukowych na skuteczność i bezpieczeństwo jej stosowania oraz skomplikowany system czterech faz, łatwo prowadzący do niedoborów części składników pokarmowych i nadmiaru białka wraz ze związanymi z tym zagrożeniami (o nieświeżym oddechu nie wspominając), jak na przykład zwiększona utrata wapnia, co sprzyja osteoporozie i formowaniu się kamieni nerkowych. Frank Sachs, profesor prewencji chorób układu krążenia Harwardzkiej Szkoły Zdrowia Publicznego, ujął to trochę bardziej dosadnie: ?To po prostu kolejna z tych diet wymyślonych przez charyzmatyczną osobę, która przedstawia wiele obietnic i rekomendacji zadowolonych użytkowników, ale nie opiera tego na jakichkolwiek danych naukowych?.
Dieta odchudzająca to sposób na poradzenie sobie z długotrwałym problemem. Nie można więc oczekiwać, że zastosowanie natychmiastowych rozwiązań pozwoli odnieść sukces. Utrata zbędnych kilogramów powinna być trwała, a sposób żywienia winien minimalizować ryzyko chorób cywilizacyjnych i niedoborów składników pokarmowych. W tym celu różne organizacje naukowe zajmujące się problemem nadwagi i otyłości zgodnie zalecają dietę o obniżonej kaloryczności, zbilansowaną pod względem składników odżywczych i bogatą w błonnik (a więc w niskoprzetworzone produkty roślinne), najlepiej stosowaną pod okiem dietetyka, w połączeniu z regularną aktywnością fizyczną.
Jakub Sobiecki ? dietetyk, współautor badania ?Ocena czynników ryzyka chorób krążeniowych u dzieci w wieku 2-10 lat odżywiających się dietą wegańską, wegetariańską i tradycyjną?, weganin.
Artykuł pochodzi z Vege nr 10/2011