Jak przejawia się kocie przywiązanie i co jako opiekunowie możemy zrobić, aby je wzmocnić?
Koty są jednymi z najpopularniejszych zwierząt domowych. Znane ze swojej niezależności i tajemniczego charakteru bywają niesłusznie posądzane o to, że bardziej cenią własną przestrzeń niż towarzystwo ludzi. Współczesne badania, a także codzienne doświadczenia miłośników tych zwierząt jednak temu przeczą, pokazując, że koty potrafią budować silne więzi emocjonalne z człowiekiem. Choć robią to w subtelny sposób, uważny opiekun zorientuje się, że kot lubi i chce spędzać z nim czas.
Wspólna droga
Koty domowe to potomkowie dzikich zwierząt będących samotnikami, jednak proces udomowienia, który rozpoczął się ponad 9 tys. lat temu, pozwolił im adaptować się do życia w bliskiej relacji z człowiekiem. W przeciwieństwie do psów koty nie były uczone współpracy z naszym gatunkiem, jednak potrafią nawiązywać głębokie relacje emocjonalne, co wynika z ich bystrości oraz doskonałego zmysłu obserwacji, przekładających się na zdolności do rozpoznawania emocji, zachowań i przyzwyczajeń opiekuna.
Badania naukowe dowodzą, że koty potrafią nawiązywać relacje przypominające więź dziecka z rodzicem, w której zwierzęta funkcjonują w roli dziecka. W eksperymencie przeprowadzonym w 2019 r. przez naukowców z Uniwersytetu Stanowego w Oregonie stwierdzono, że około 65 proc. kotów wykazuje bezpieczny styl przywiązania do swoich opiekunów. Oznacza to, że czują się komfortowo i bezpiecznie w ich obecności, co pozwala im eksplorować otoczenie bez nadmiernego stresu. Koty są wyraźnie spokojniejsze w obecności swojego człowieka i są w stanie się zrelaksować.
Przejawy
Koty mogą wyrażać przywiązanie do ulubionego człowieka na wiele sposobów. Nie wszystkie z tych zachowań są oczywiste, dlatego warto przyjrzeć się, jak dane zwierzę wyraża swoje emocje. Koty posługują się różnorodnymi sygnałami niewerbalnymi, aby wyrazić swoje uczucia. Jednym z najważniejszych jest szukanie bliskości fizycznej – siadanie obok swoich opiekunów, kładzenie się na nich lub przytulanie. Badania wskazują, że zwierzęta, które czują się bezpiecznie w towarzystwie swojego opiekuna, chętnie spędzają z nim czas, co jest oznaką zaufania i przywiązania.
Jednym z najbardziej charakterystycznych sposobów wyrażania przywiązania przez kota jest ocieranie się o nogi, ręce czy twarz opiekuna. Muskanie twarzy człowieka lub ocieranie się pyszczkiem to nie tylko forma okazywania sympatii, lecz także sposób na zostawienie swojego zapachu. Koty mają bowiem gruczoły zapachowe umiejscowione na pyszczku, w okolicach ogona i na opuszkach łapek, dzięki którym oznaczają swoich opiekunów jako „swoich”. A zatem kiedy kot ociera się o nogi swojego opiekuna, chce zaznaczyć swoją obecność i oznaczyć terytorium. To zachowanie jest sposobem na wyrażenie przywiązania oraz nawiązanie więzi, a także podkreślenie przynależności. Poza tym koty często pocierają głowami o swoich opiekunów, co jest wyrazem zaufania i bliskości. To także sposób na wymianę zapachów, co w świecie tych zwierząt jest bardzo ważne.
Jednym z najczęstszych dźwięków, jakie wydają koty, jest mruczenie. Mimo że może oznaczać najróżniejsze stany (np. zadowolenie, relaks), często jest również sygnałem przywiązania. Kot, który mruczy w pobliżu swojego opiekuna, pokazuje, że czuje się bezpiecznie i komfortowo.
Tak wygląda bliskość
Koty, które są przywiązane do swoich opiekunów, często „śledzą” ich, podążając za nimi krok w krok po domu. To nie tylko ciekawość, lecz także chęć bycia blisko i dzielenia czasu z opiekunem. To zachowanie może obejmować podążanie za człowiekiem do kuchni, łazienki, kładzenie się w pobliżu miejsca, w którym aktualnie znajduje się ulubiony człowiek, czy spanie na kolanach opiekuna.
Gdy kot kładzie się na plecach i odsłania brzuch, który jest najbardziej wrażliwą i chronioną częścią jego ciała, oznacza to, że ufa swojemu opiekunowi i czuje się przy nim bezpiecznie. Jest to jeden z najwyższych wyrazów kociego zaufania. Podobnie jest, kiedy kot patrzy na swojego opiekuna i powoli mruga. To subtelny sposób komunikacji, który koty stosują tylko wobec tych, którym ufają. Koty bowiem, tak jak inne drapieżniki w stanie dzikim, unikają patrzenia sobie w oczy. Uporczywe wpatrywanie się w przeciwnika może się bowiem skończyć sprowokowaniem go do ataku (traktowane jest jak wyzwanie na pojedynek). Nasze mruczki zwykle nie wpatrują się sobie w oczy (chyba że relacje między nimi są napięte), ale za to uwielbiają łowić nasze spojrzenia. Dlaczego, skoro nie leży to w naturze tego gatunku? W toku ewolucji i życia z nami, koty zauważyły, że porozumiewamy się m.in. w ten sposób. Dlatego używają komunikacji wzrokowej, by przekazać nam, jak bardzo nas kochają – mrużąc oczy, wysyłają nam „kocie całuski”. Etykieta nakazuje, by odpowiedzieć im powolnym mrugnięciem.
Koty wpatrują się w nas również po to, aby sprawdzić, w jakim nastroju jesteśmy. Zdarza się też, że siadając naprzeciwko nas i uporczywie się w nas wpatrując, chcą nas skłonić do wykonania jakiejś czynności. Najczęściej chodzi oczywiście o to, żebyśmy wstali i napełnili ich miseczkę lub się z nimi pobawili. Przykłady te pokazują, jak koty przystosowały się do nas na tyle, by nawiązać z nami satysfakcjonujący dla obydwu stron dialog i wyjątkową więź.
Niektóre koty wyrażają swoje przywiązanie, przynosząc „prezenty” w postaci zabawek, liści czy nawet upolowanych zdobyczy, takich jak owady. Chociaż dla wielu opiekunów może to być nieco kłopotliwe, jest to wyraz zaufania i chęci podzielenia się czymś ważnym z człowiekiem.
To koci sposób na okazanie miłości i wdzięczności.
Równie ważnym elementem życia kota są zabawy. Zwierzęta, które czują silne przywiązanie do swoich opiekunów, często angażują się w takie aktywności. Badania pokazują, że chętniej bawią się z osobami, które znają i którym ufają. Wspólna zabawa nie tylko zacieśnia więź, lecz także dostarcza stymulacji i radości.
Niektóre koty wyrażają swoje uczucia poprzez lizanie ręki opiekuna, delikatne chwycenie zębami, gryzienie lub „masowanie” łapkami, zwane potocznie „udeptywaniem” lub „ugniataniem ciasta”. Takie zachowania często mają swoje korzenie w nawykach związanych ze ssaniem mleka matki i są wyrazem dużego zaufania i odczuwanego przez zwierzaka komfortu. Te zachowania są nie tylko oznaką miłości, lecz także sposobem na relaksację i zacieśnienie więzi.
Komfort
Koty wykazują różne reakcje w sytuacjach stresowych, a trzymanie się w pobliżu opiekuna może być oznaką zaufania w obliczu niebezpieczeństwa. Kiedy kot czuje się zagrożony lub zestresowany, może szukać schronienia w pobliżu swojego człowieka, co jest dowodem na to, że postrzega go jako źródło bezpieczeństwa.
Badania wykazały, że zwierzęta te często czekają na powrót swoich ludzi i wykazują oznaki ekscytacji, gdy ci wracają do domu. Mogą przy tym przybierać różne pozy, takie jak siedzenie w oknie lub czekanie przy drzwiach, co wskazuje na ich przywiązanie i zainteresowanie życiem swoich opiekunów.
Koty, mimo pozornej niezależności, oczywiście potrafią okazywać przywiązanie i budować głębokie więzi emocjonalne z człowiekiem. Ich uczucia wyrażane są subtelnie, m.in. przez jak ocieranie się, mruczenie, powolne mruganie czy spanie w pobliżu opiekuna. Zrozumienie, jak te zwierzęta komunikują swoje uczucia, pozwala lepiej zrozumieć pupila i budować z nim relację opartą na zaufaniu i wzajemnym szacunku. Jeśli poświęcimy czas na zrozumienie mowy ciała, potrzeb i zachowań, zyskamy przyjaciela na lata.
Budowanie relacji z kotem wymaga czasu, cierpliwości i szacunku dla jego granic. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc w nawiązaniu głębszej więzi z pupilem.
- Szanuj przestrzeń kota – koty są zwierzętami terytorialnymi i czasem potrzebują chwili samotności. Ważne jest, aby nie zmuszać ich do kontaktu, jeśli nie mają na to ochoty.
- Oferuj pozytywne wzmocnienia – nagrody w postaci smakołyków, głaskania czy wspólnej zabawy pomogą zbudować pozytywne skojarzenia z obecnością człowieka.
- Spędzaj czas razem ze zwierzęciem na wspólnej zabawie i odpoczynku – interaktywne zabawki, takie jak wędki czy piłeczki, mogą pomóc w umocnieniu relacji z kotem.
- Dbaj o regularność – koty cenią rutynę, która daje im poczucie bezpieczeństwa. Regularne godziny karmienia, pielęgnacji, zabawy i odpoczynku mogą wpłynąć na ich poczucie bezpieczeństwa.
- Ucz się kociego języka – każdy kot jest inny. Jeden preferuje bliskość, drugi potrzebuje więcej przestrzeni. Obserwowanie zachowań kota i nauka subtelnych sygnałów wysyłanych przez pupila pozwoli lepiej zrozumieć, czego w danym momencie potrzebuje. Zrozumienie indywidualnych potrzeb swojego pupila jest kluczowe dla budowania silnej relacji.
- Dbaj o komfort i bezpieczeństwo pupila. Obserwuj zachowania kota i odpowiednio na nie reaguj. Upewnij się, że ma wygodne miejsce do spania, dostęp do świeżej wody i jedzenia oraz możliwość zabawy. Bezpieczeństwo i komfort wpływają na jego samopoczucie i przywiązanie.
- Tekst: Marta Chrzczanowicz
- Tekst ukazał się w numerze 7-8/2025 Magazynu VEGE