Piękny uśmiech to marzenie, stan zębów jest jednak ważny nie tylko ze względów estetycznych.
Każdy ząb tworzą trzy tkanki: szkliwo, zębina i miazga. Szkliwo to twarda, nieukrwiona i nieunerwiona tkanka ochronna. Zębina, bardziej miękka niż szkliwo, jest wrażliwa na ból i to główny materiał budulcowy. Z kolei miazga to tkanka najbardziej miękka, składa się z sieci naczyń krwionośnych i limfatycznych. To od niej w największej mierze zależy żywotność danego zęba.
Nie tylko do gryzienia
Zęby u wszystkich ssaków spełniają wiele istotnych funkcji. U wielu zwierząt służą przede wszystkim do atakowania i umożliwiają schwytanie przeciwnika. Silne, mocne zęby zwiększają prawdopodobieństwo zwycięstwa w walce. Używane są także do obrony i umożliwiają zastraszanie przeciwnika – ich odsłanianie to znany w świecie zwierząt sygnał odstraszający.
Dzięki zębom możliwe jest rozpoczęcie procesu trawienia w jamie ustnej. Rozcierany i rozdrobniony pokarm miesza się w ustach ze śliną, stymulując wydzielanie enzymów. Są to procesy kluczowe dla dobrego trawienia.
Zęby wpływają także na ruchliwość mięśni twarzy i języka. Mają one również – podobnie jak oczy – duże znaczenie w relacjach społecznych. Możemy przecież odsłonić zęby w sposób neutralny, uprzejmy, przyjazny, gniewny itd.
Ogromnie ważna jest także fonacyjna funkcja zębów. Nasz język styka się z nimi (zwłaszcza z siekaczami) podczas wytwarzania niektórych dźwięków mowy czy gwizdania. U ludzi zęby pełnią też dodatkowo istotną funkcje estetyczną. Dzięki nim możemy bez skrępowania się uśmiechać, co nadaje kształt twarzy – bez zębów policzki i usta zapadają się.
Kiedy do dentysty?
Dbanie o zęby i higienę jamy ustnej jest naprawdę bardzo ważne – ten codzienny nawyk pozwala zapobiegać powstawaniu próchnicy oraz kamienia nazębnego. Powinien zatem na stałe wejść nam w krew, tak samo jak regularne kontrole stomatologiczne. Warto umawiać się do dentysty, zanim ząb zacznie boleć tak bardzo, że zdesperowani nie mamy już innego wyjścia. Bo kiedy naprawdę boli, często jest już za późno, by móc uratować ząb. Przy tej okazji warto również przypomnieć, że – wbrew temu, na co wielu z nas liczy – ząb, który raz zaczął pobolewać, raczej nie „wyleczy” się sam i nie można liczyć, że środek przeciwbólowy rozwiąże ten problem. Wiele osób zwleka z leczeniem, ponieważ bardzo boi się borowania i nieprzyjemnych doznać, które mu towarzyszą. Lepiej jednak nie odkładać na później wizyty u specjalisty, zwłaszcza że nieleczone zęby mogą stać się przyczyną wielu problemów takich jak choroby układu krwionośnego (w tym zapalenia mięśnia sercowego lub zapalenie wsierdzia). Powstające wówczas w jamie ustnej bakterie mogą doprowadzić do kłębuszkowego zapalenia nerek lub wywołać choroby reumatyczne, a nawet sepsę. Dlatego pamiętajmy, że poza profilaktyką u osób dorosłych ważna jest również edukacja.
Zabiegi
Biały uśmiech to dla większości z nas ogromny atut. Aby się nim cieszyć, decydujemy się na kosztowne i bolesne zabiegi, które jeśli są zbyt częste, u niektórych osób mogą uszkodzić szkliwo, powodując też podrażnienia, nadwrażliwość i dolegliwości bólowe. Ponadto trzeba podkreślić, że osoby mające naturalnie bardziej żółty odcień zębów nie zdobędą wymarzonego śnieżnobiałego uśmiechu poprzez wybielanie. Nie da się uzyskać barwy jaśniejszej od naturalnego odcienia kośćca, który w każdym przypadku jest nieco inny.
Rozwiązaniem popularnym wśród osób, które mogą pozwolić sobie na większy wydatek, a jednocześnie posiadanie idealnie białych i prostych zębów uznają za życiowy priorytet, jest zyskująca na popularności implantologia. Metoda ta budzi kontrowersje ze względu na możliwe powikłania i duże koszty. Dla niektórych osób trudny do zaakceptowania może być też fakt posiadania w jamie ustnej ciała obcego.
Podobnie rzecz ma się w przypadku leczenia kanałowego. Wiele osób decyduje się w takiej sytuacji na wyrwanie zęba. Argumentują to w ten sposób, że obecność w jamie ustnej zęba, który jest w gruncie rzeczy zębem martwym, może prowokować częstsze powstawanie stanów zapalnych. To jednak osobista decyzja każdego pacjenta, która powinna być skonsultowana ze stomatologiem.
- Tekst: Zuzanna Kozłowska
- Tekst ukazał się w numerze 3/2025 Magazynu VEGE