Nic tak nie psuje wakacyjnego wypoczynku jak dolegliwości zdrowotne. Dlatego przygotowując się do naszych letnich wojaży musimy pamiętać o odpowiednim zabezpieczeniu się przed możliwymi zagrożeniami, które mogą skutecznie uprzykrzyć nam wyjazd.
Autorka: Katarzyna Banach
- Apteczka obowiązkowa
Niezależnie od tego, czy wakacyjny urlop spędzać będziemy nad europejskim morzem czy w amazońskiej puszczy, w naszym plecaku lub walizce nie może zabraknąć dobrze skompletowanej apteczki, aby przykra dolegliwość nie zmarnowała nam wymarzonego wypoczynku.
Zwartość apteczki będzie oczywiście zależeć od miejsca naszego pobytu i dostępu do opieki medycznej i aptek. Możemy jednak przyjąć, że w każdej apteczce powinien znaleźć się następujący zestaw obowiązkowy:
– Środki opatrunkowe: plastry z opatrunkiem, zwykły plaster ?na kółku?, jałowe gaziki, bandaż elastyczny, bandaż tkany, woda utleniona, spirytus salicylowy, rivanol;
– środki do stosowania miejscowego: krem z filtrem przynajmniej SPF 20, żel lub pianka łagodząca poparzenia, repelenty, czyli środki przeciwko komarom i kleszczom, preparat łagodzący świąd po ukąszeniu owadów, zasypka przeciwko odparzeniom, żel przeciwbólowy, żel na stłuczenia i obrzęki, sól fizjologiczna w jednorazowych ampułkach ? przydaje się np. do wypłukania obcego ciała z oka lub przy katarze;
– preparaty i leki na typowe dolegliwości: środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, środki na dolegliwości żołądkowo-jelitowe np. biegunka, zatrucia, choroba lokomocyjna; środki pomocne przy przeziębieniu i grypie, krople do oczu, środki łagodzące objawy alergii, jeśli mamy do niej skłonności;
- Zestaw w tropiki
Taka apteczka nie wystarczy jednak, jeśli wybieramy się do egzotycznych krajów. W takim przypadku musimy wziąć pod uwagę odmienną florę bakteryjną, gorsze warunki sanitarne, zagrożenie chorobami tropikalnymi i ograniczony dostęp do leków na miejscu. Naszą apteczkę musimy więc uzupełnić o kilka istotnych rzeczy:
– bakterie kwasu mlekowego ? zmniejszają ryzyko zatruć pokarmowych i wzmacniają naszą florę bakteryjną. Wybieramy preparaty, których nie trzeba przechowywać w lodówce. Należy zacząć zażywać bakterie kwasu mlekowego na kilka dni przed podróżą, a potem kontynuować przez cały czas pobytu.
– środki odkażające wodę lub filtry, jeśli zamierzamy pić wodę z kranu.
– kremy z wysokim filtrem ? przynajmniej SPF 50, środki łagodzące poparzenia słoneczne.
– strzykawki i igły jednorazowe, rękawiczki jednorazowe (nigdy nie wiadomo, kiedy się przydadzą, a lepiej mieć swoje, szczególnie gdy podróżujemy do miejsc o słabej infrastrukturze sanitarnej)
– preparaty przeciw owadom, moskitiery (w przypadku podróży do miejsc, gdzie owady np. komary przenoszą choroby zakaźne).
– środki antymalaryczne; przede wszystkim gdy podróżujemy do krajów Afryki Subsaharyjskiej; przypadki malarii występują również w krajach Azji Południowo-Wschodniej oraz w Ameryce Centralnej i Ameryce Południowej. Na malarię nie ma szczepionki, zatem profilaktyka przeciwmalaryczna jest bardzo istotna, szczególnie odpowiednie zabezpieczanie się przed ukąszeniami komarów. Zażywanie leków przeciw malarii można zacząć dzień przed wyjazdem, jednak należy skonsultować to z lekarzem.
- Immunoprofilaktyka
Przed wyjazdem do egzotycznych krajów musimy dowiedzieć się, jakie choroby zakaźne występują w wybranym przez nas kraju, i jakie szczepienia obowiązują przed wyjazdem. Wszelkich informacji na ten temat udzielają poradnie zajmujące się medycyną podróży, gdzie lekarze określą zakres niezbędnej profilaktyki.
W celu opracowania planu profilaktyki i realizacji szczepień powinniśmy zgłosić się na konsultację do poradni medycyny podróży już na 6-8 tygodni przed planowanym wyjazdem, gdyż odporność po szczepieniu pojawia się po 2-4 tygodniach. Poza tym może być konieczne wykonanie serii szczepień, a odstęp między różnymi szczepionkami musi wynosić co najmniej 4 tygodnie. W przypadku krótszego okresu przeznaczonego na przygotowania zdrowotne do wycieczki można wykorzystać przyśpieszone schematy szczepień na niektóre choroby np. WZW typu A i B.
Koszt konsultacji i realizacji szczepień to wydatek nawet kilkuset złotych, dlatego jego zasadność warto dobrze przemyśleć. Na szczęście jest to wydatek praktycznie jednorazowy, gdyż szczepienia chronią nas zazwyczaj przynajmniej przez kilka lat.
- Szczepienia obowiązkowe
Szczepienia ochronne przeciwko chorobom zakaźnym dzielimy na szczepienia obowiązkowe i zalecane. Te pierwsze są obligatoryjne na podstawie Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych WHO (International Health Regulations) i odnotowywane są w międzynarodowej książeczce szczepień, bez której możemy mieć kłopoty przy wjeździe do niektórych krajów.
Obecnie obowiązkowo musimy zaszczepić się przeciwko żółtej febrze (żółtej gorączce), jeśli wybieramy się do tropikalnych krajów Afryki (m.in. Kamerun, Kongo, Senegal, Wybrzeże Kości Słoniowej) i Ameryki Południowej (Boliwia, Gujana Francuska). Szczepienie to zaleca się również w przypadku podróży do krajów sąsiadujących z tymi, które są na liście ?obowiązkowej?, szczególnie jeżeli planujemy przebywać na terenach leśnych. Pojedyncze szczepienie chroni podróżnych na okres do 10 lat.
Ponadto w przypadku wyjazdu do Arabii Saudyjskiej i Armenii obowiązkowe jest szczepienie przeciwko meningokokom.
- Szczepienia zalecane
Istnieje również lista szczepień zalecanych, z których część wykonywana jest w Polsce w ramach obowiązkowego kalendarza szczepień dzieci. Trzeba tylko pamiętać, że niektóre z nich nie uodparniają na dane choroby do końca życia i konieczne są tzw. dawki przypominające (dotyczy to m.in. szczepień przeciwko tężcowi, błonicy i polio). To, na jakie szczepienia zalecane się zdecydujemy zależy przede wszystkim od tego, co zamierzamy robić w kraju docelowym. Na pewno pobyt w pięciogwiazdkowym hotelu jest mniej ryzykowny niż np. wyprawa do dżungli.
Wśród szczepień szczególnie zalecanych podróżującym do krajów rozwijających się jest szczepionka przeciwko WZW typu A (wirusowe zapalenie wątroby typu A, zwane żółtaczką pokarmową) oraz WZW typu B (wirusowe zapalenie wątroby typu B, zwane żółtaczką wszczepienną). Niestety podróżując, łatwo można się zarazić tymi chorobami, w szczególności wirusem żółtaczki pokarmowej. Wystarczy umyć ręce czy owoce w zakażonej wodzie, zjeść posiłek w przypadkowym miejscu lub mieć kontakt z osobą chorą. Wirusem WZW typu B można zakazić się przez krew i płyny ustrojowe m.in. podczas kontaktów seksualnych, w zakładach fryzjerskich, kosmetycznych, czy salonach tatuażu, w których zabiegi wykonywane są niesterylnym sprzętem.
Warto wziąć pod uwagę również zaszczepienie się przeciw tężcowi, które co prawda jest wpisane w kalendarz szczepień obowiązkowych dzieci, jednak dawkę przypominającą trzeba przyjmować co 10 lat. Szczepienie przeciwko tężcowi zalecane jest w szczególności osobom podróżującym do krajów tropikalnych, gdzie łatwo się zranić i skaleczyć, a choroba ta występuje stosunkowo często.
Ponadto w przypadku podróży do krajów afrykańskich, Ameryki Południowej i Azji Południowej zaleca się szczepienia przeciwko durowi brzusznemu. Chorobą zarazić się można na skutek skażonego pożywienia i wody. Dur brzuszny wywołuje wysoką gorączkę i może nawet prowadzić do śmierci. Pojedyncze szczepienie zapewnia odporność na okres do 3 lat. Zanim jednak podejmiemy decyzję o szczepieniu, należy skonsultować się z lekarzem, biorąc pod uwagę epidemiologiczne cechy regionu, do którego się wybieramy.
- Co jeść i pić
Oprócz odpowiedniej profilaktyki przed wyjazdem, ważne jest również zachowanie zasad bezpieczeństwa w miejscu pobytu.
W przypadku podróży do krajów rozwijających się, lepiej unikać jedzenia w tanich restauracjach albo ulicznych barach, choć oczywiście nie trzeba popadać w skrajności – nie musimy odmawiać sobie przyjemności kosztowania lokalnych specjałów. Zasadą jest również spożywanie tylko produktów ugotowanych, w przypadku spożywania świeżych owoców czy warzyw trzeba je wcześniej sparzyć i obrać ze skórki.
Ponadto trzeba uważać na wodę pitną – szczególnie w tropikach i krajach arabskich. W niej często pojawiają się niebezpieczne bakterie lub ameby, dlatego należy pić tylko wodę butelkowaną lub przegotowaną i unikać napojów z lodem, jeśli nie wiemy, czy sporządzono je z bezpiecznej, przegotowanej wody.
Często też w ramach odkażania pijemy alkohol, który wbrew pozorom nie jest cudownym środkiem przeciw zakażeniom – choć specjalny żel na bazie alkoholu może zastąpić mycie rąk wodą z mydłem.
W przypadku wystąpienia objawów biegunki, należy przede wszystkim zadbać o odpowiednie nawodnienie. Organizm traci dużo płynów, co może doprowadzić do groźnych konsekwencji, zwłaszcza u dzieci oraz osób starszych i z chorobami przewlekłymi. Najlepiej spożywać niegazowaną wodę mineralną lub wodę przegotowaną.
- Kobiece sprawy
W czasie wakacyjnego wyjazdu musimy w szczególności zadbać o ochronę miejsc intymnych, które wtedy najbardziej narażone są na infekcje. Wysokie temperatury, noszenie mokrego kostiumu, kąpiele w niezbyt czystej wodzie, długie godziny spędzone w podróży sprawiają, że latem o wiele łatwiej o nieprzyjemne dolegliwości takie jak zapalenie dróg moczowych czy grzybica pochwy.
W razie infekcji dróg moczowych trzeba pić duże ilości płynów, gdyż najważniejsze jest zakwaszenie moczu i jego częste oddawanie, dzięki czemu szybciej pozbędziemy się bakterii z organizmu. Możemy wspomagać się naparami z ziół działającymi moczopędnie i antybakteryjnie, np. liść brzozy, ziele skrzypu, liść borówki brusznicy oraz pić wodę z sokiem z cytryny. Pomocne mogą okazać się również nasiadówki ziołowe np. z rumianku, szałwii, krwawnika i kory dębu.
W przypadku grzybicznych infekcji miejsc intymnych ulgę mogą przynieść dopochwowe globulki z pałeczkami kwasu mlekowego. Warto w podróż zabierać płyn do higieny intymnej, który pomaga utrzymać prawidłową równowagę flory bakteryjnej w pochwie. W jego składzie powinien się znaleźć kwas mlekowy oraz substancje łagodzące, takie jak wyciąg z rumianku i D-panthenol. W czasie długich podróży przydają się również chusteczki do higieny intymnej nasączone kwasem mlekowym, działają łagodząco, antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo.
Chcąc ustrzec się przed wakacyjnymi dolegliwościami zachowajmy przede wszystkim zdrowy rozsądek i nie popadajmy w skrajności. Wakacje to czas, kiedy mamy przecież odpocząć i dobrze się bawić, a przesadne przestrzeganie zasad bezpieczeństwa może nam to skutecznie uniemożliwić.