Coraz częściej można zobaczyć tatę z dzieckiem w nosidełku czy pchającego wózek. I mimo że współczesny świat tak bardzo stara się uciekać od stereotypowych ról: mama ? tata, one nadal istnieją i istnieć będą do końca świata
Marta Kołodziejska, socjolożka, uważa, że w każdej kulturze, w której istnieją wzory kobiecości i męskości, będą też istniały wzory macierzyństwa i ojcostwa, które są przekazywane przez system edukacji, popkulturę i religię.
Role ojców i matek zawsze będą istniały, ale podlegają nieustannym przemianom. Bo nowoczesna rodzina, jaką znamy obecnie, to dość nowy twór.
Jeszcze sto lat temu rodziny nuklearne (rodzice + dziecko/dzieci w jednym gospodarstwie domowym) były rzadkością, a duże wielopokoleniowe rodziny żyjące pod jednym dachem czymś zwyczajnym, czyli odwrotnie, niż to ma miejsce dzisiaj. Podobnie było z określonymi rolami społecznymi mężczyzn i kobiet ? na początku poprzedniego stulecia było normą, że to mężczyzna był głową rodziny, co oznaczało, że ponosił odpowiedzialność za utrzymanie domu, ale również decydował o większości spraw.
Kobieta miała za zadanie przede wszystkim opiekę nad dziećmi i domem, nie uczestnicząc w rynku pracy (oczywiście jest to generalizacja, bo np. z powodu trudnej sytuacji materialnej w klasach niższych często musieli pracować oboje rodzice, a nierzadko też starsze dzieci).
Za sprawą przemian, jakie nastąpiły przez wojny, postęp technologiczny i medyczny (m.in. antykoncepcja), zmieniły się role mężczyzn i kobiet, a w konsekwencji ojców i matek. Nadal jednak istnieją wzorce, w które należy się wpisać.
Zwykle słyszymy, że matka powinna być opiekuńcza, cierpliwa, troskliwa, a ojciec zdecydowany, odpowiedzialny, odważny? I że nie może okazywać słabości. Podobnie uważa Magdalena Sendor z ekodzieciak.pl. ? Z pewnością w niektórych środowiskach klasyczny podział ról (mama zajmuje się dziećmi, sprzątaniem, zakupami, gotowaniem, a tata zarabianiem pieniędzy i weekendową zabawą z dziećmi, jeśli są troszkę podrośnięte) jest nadal aktualny. Inny rozkład obowiązków i przywilejów w rodzinie to bowiem dość świeża sprawa. Niemniej taki inny tata, który zmienia pieluszki, nawet wielorazowe, nosi na rękach, a także w chuście, karmi noworodka… (oczywiście tylko z butelki), bawi się, usypia dziecko i z dzieckiem, już jest w wielu rodzinach i myślę, że z korzyścią i dla dziecka, i dla mamy, i dla niego samego. W wielu rodzinach taki równoważny układ dzieje się sam, naturalnie, bez żadnych rozmów, przekonywań. Po prostu w tych domach jest to oczywiste, że dzieckiem się zajmują i tata, i mama. To duch czasów. Choć z pewnością niektóre mamy potrzebują mocniej zakreślić swoje granice, aby tata zajął się więcej dzieckiem czy domem. Myślę, że nie jest aż tak istotne, co dokładnie tata robi i ile, tylko że w ogóle zmienia się jego podejście do dziecka i ojcostwa. Z nieobecnego przemienia się w obecny i aktywny, często miękki i ciepły element dzieciństwa dziecka. Jego energia jest inna niż mamy, jego patrzenie na świat, zabawę fizyczną, bijatyki, wojny nie tylko na poduszki jest inny. I takie bliskie obcowanie z tym jest dla dziecka ważne ? mówi Magdalena Sendor.
Kto wymyślił tatę
Według badań z 2011 roku przeprowadzonych przez Erin Pougnet z departamentu psychologii Concordia University w Kanadzie dzieci, które od pierwszych chwil swojego życia miały aktywny kontakt ze swoim tatą, w późniejszym okresie wykazują większe zdolności intelektualne oraz nie mają problemów z zachowaniem.
Bycie tatą to nie jest łatwa praca, ale wyzwanie. Sławomir Żbikowski, tata dwójki synów, autor bajek dla dzieci, publikuje swoje rozmyślania na blogu dobrytata.waw.pl. Jego zdaniem bycie ojcem to branie odpowiedzialności za rodzinę. Bo aby dziecko zostało poczęte, wystarczy chwila. Aby stać się odpowiedzialnym ojcem, potrzeba całej reszty naszego życia. Bycie odpowiedzialnym ojcem to ciągłe dawanie przykładu swoim dzieciom.
Nie wystarczy mówić
Jeśli chcę, aby moje dzieci były uczciwe, sam muszę być uczciwy, aby miały z kogo czerpać przykład. Podobnie jest z każdą cechą charakteru, jaką staram się zakorzenić w swoich pociechach. Dla mnie najtrudniejsze w byciu ojcem jest zachowanie zdrowego rozsądku i spokoju ducha. Niemal na każdym kroku dzieci są narażone na setki niebezpieczeństw. Jedne z nich mogą zagrażać ich zdrowiu lub nawet życiu (dzieci mogą nawet nie być świadome tych zagrożeń), inne natomiast są jedynie naszymi projekcjami, lękami, które w większości przypadków nie mają szans, aby się wydarzyć. Zachowanie spokoju pomimo tych wszystkich lęków i niebezpieczeństw jest dla mnie sztuką niezwykle trudną i wymaga nie lada wysiłku ? dodaje Żbikowski.
O tym, że ojciec jest ogromnie ważny, mówi też psychoterapeutka Danuta Michalczyk. ? Od pierwszych dni życia dziecka tata jest bardzo ważny, wtedy właśnie jest najlepszy czas na początek budowania więzi ojca z dzieckiem. Bywają jednak kobiety, które nie dopuszczają ojców do dzieci, uważając, że wszystko zrobią lepiej. Tym samym pozbawiają siebie cennego źródła wsparcia i odciążenia w pełnionych obowiązkach, a dziecko okazji do budowania jednej z najważniejszych relacji, która będzie rzutować na umiejętność budowania więzi w przyszłości. Danuta Michalczyk zwraca uwagę na sprawę często pomijaną w kontekście bycia rodzicem ? Gdy rodzice pozostają w związku pełnym ciepłych uczuć i są dla siebie wzajemnie atrakcyjni seksualnie, jest to dodatkowa wartość dla dziecka, które nie tylko chłonie obraz zdrowego i głębokiego związku, co zaowocuje w przyszłości, kiedy samo będzie zakładać rodzinę, ale też czerpie z niego poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji.
Dwie energie
Badania przeprowadzone przez Concordia University potwierdzają, że obecność taty w życiu dziecka ma ogromne przełożenie na pozytywny rozwój emocjonalny dziecka. Maluch nabiera pewności siebie, nie boi się ryzykować i z chęcią podejmuje wyzwania. Bo tata pozwala na ryzykowanie, na spróbowanie czegoś nieznanego.
A mama ostrzega.
Danuta Michalczyk uważa, że do zabawy ojciec wnosi zupełnie inną jakość niż matka. Można powiedzieć, że wprowadza on rodzaj równowagi ? tam, gdzie matka może być zbyt delikatna, ochraniająca, ojciec wnosi w naturalny sposób pierwiastek nieprzewidywalności, ?dzikości?. Podrzucając dziecko do góry, bawiąc się w samolot, zapasy itp. i równocześnie będąc wrażliwym na płynące od dziecka sygnały, kiedy ma ono dość, daje mu szansę nauczyć się radzenia sobie z gwałtownymi i trudnymi emocjami i okazję do ćwiczenia w bezpiecznych warunkach podejmowania ryzyka i wyzwań. ? Dziecku jest dobrze z tymi dwiema energiami. Patrzę na przedszkole i szkołę moich dzieci: wychowawcami są kobiety i mężczyźni. To prawdziwy dar rzeczywistego świata. Jest miejsce na bardzo ciepłe przytulanie się, ale i na superszybką piłkę nożną. I z tych samym względów ojciec jest ważny dla dzieci, nie tylko dla chłopców. Tata jest częścią dziecka, tak jak mama ? dodaje Magdalena Sendor.
Mama i tata pokazują, jak być mężczyzną i kobietą, jak być mężem i żoną i jak być ojcem i matką. Dla dziewczynki tata to pierwszy najważniejszy mężczyzna w ich życiu. To na podstawie relacji z nim buduje obraz swojego przyszłego partnera oraz kształtuje w sobie poczucie własnej wartości i świadomości, że może być kochana przez innych za to, jaka jest, bez konieczności zmian. Natomiast chłopcy traktują tatę jak wzór męskości i zaradności.
Basia, mama trójki rozbrykanych dziewczyn w wieku 5 ? 10 lat, uważa, że tata jest tak potrzeby w życiu dziecka, jak powietrze. ? Z jednej strony dziewczyny bawią się z mężem tak, że czasami włos mi si
ę jeży na głowie, ale z drugiej jak tata powie ?nie?, to nie ma dyskusji. Tak postawione granice są dla dziewczyn dodatkowym budulcem stabilności emocjonalnej. Wiedzą co im wolno, a czego nie. I tutaj muszę przyznać, że ja czasami jestem tak bardzo zmęczona, że dla świętego spokoju nie upieram się przy swoim. U męża to nie przejdzie ? opowiada.
Każdy dzień w nowej roli bycia tatą to budowanie
wzajemnego szacunku. Jak zwykle przez przykład. ? Nie oczekujmy, że dziecko będzie traktowało nas z szacunkiem, jeśli sami nie darzymy szacunkiem naszych rodziców. Nie oczekujmy, że dziecko będzie traktowało nas z szacunkiem, jeśli pozwalamy, aby nasz współmałżonek lub partner nie okazywał nam szacunku przy dzieciach. Nie oczekujmy w końcu szacunku ze strony dziecka, jeśli sami siebie nie darzymy szacunkiem. Moim zdaniem przykład jest najważniejszy, a na drugim miejscu jest konsekwencja ? mówi Sławomir Żbikowski. Chodzi o szacunek obustronny, bo dziecko to młody człowiek i trzeba go również wysłuchać. O tym, jak jest to ważne, mówi Wojtek, tata dwójki cudownych synów.
Liczy się miłość
? Pracuję w wolnym zawodzie, przez co nie mam uregulowanego czasu pracy i mój telefon cały czas dzwoni, ale jak tylko podjedzie do mnie moje dziecko i powie ?tato, a dzisiaj w przedszkolu…? i zaczyna opowiadać o swoim dniu, wszystko przestaje istnieć, wyłączam telefon i jestem tylko dla niego. Wtedy jego problemy są najważniejsze, bo dla mnie może być drobnostką, że Tadek zabrał mu samochód, ale dla niego było to bardzo smutne zdarzenie, przez które mój syn był przez pół dnia smutny i chce mi o tym opowiedzieć. Ja jestem po to, żeby go wysłuchać, przytulić i w miarę możliwości doradzić. Według mnie w życiu liczy się tylko miłość, którą dają nam dzieci, i nic więcej.
Jak to jest bez taty
W idealnym świecie pełna rodzina to rodzice i dzieci. Czasami jednak z różnych powodów tata rezygnuje ze swojej roli. Zdaniem Danuty Michalczyk brak ojca to nie tylko jego fizyczna nieobecność, lecz również niedostępność emocjonalna. ? W obu przypadkach dziecko, nie mając okazji poznać, kim jest ten mężczyzna, którego nazywa ojcem, może w późniejszym życiu idealizować mężczyzn i zarazem obawiać się ich, szukać z nimi kontaktu, jednak unikać wchodzenia w głębsze relacje. Brak ojca w życiu syna może (ale nie musi!) skutkować zbyt zażyłymi, uniemożliwiającymi wejście w związek romantyczny z równolatką, relacjami z matką. Matka, czując się samotna i nie mając oparcia w ojcu syna, szuka go w dziecku, wymuszając na nim przedwczesną dojrzałość. W takiej niefortunnej sytuacji zdanie wypowiadane przez syna do matki: ?mamusiu, jak będę duży, to się z tobą ożenię” niejako staje się rzeczywistością psychologiczną dziecka. Zabrakło zdania wypowiedzianego przez matkę mającą oparcie w ojcu, które może brzmieć mniej więcej tak: ?Synku, też Cię kocham, ale mam już męża, to Twój tata i jestem z nim bardzo szczęśliwa”. Poza tym dla syna figura ojca jest niejako wzorem męskości, mówi o tym, jaki mężczyzna jest i powinien być, stąd brak takiego wzorca może powodować niepewność w obszarze postrzegania własnej męskości. Dla córki ważne jest odebranie od ojca komunikatów ?możesz być taka jak Twoja matka?, ?cieszę się, widząc, jak stajesz się kobietą?, które wpływają na bezpieczny rozkwit dopiero kiełkującej kobiecości. Pozbawiona więzi z ojcem córka może się borykać z przejmującą tęsknotą przejawiającą się np. wchodzeniem w związki z dużo starszymi mężczyznami, w związki nie do końca satysfakcjonujące, bądź pozostawać sama, uznając, że nie ma dla niej odpowiedniego mężczyzny.
Według przytaczanych już badań kalifornijskich: 85 proc. młodych przestępców w więzieniach pochodzi z rodzin bez ojca, 90 proc. wszystkich bezdomnych dzieci i dzieci uciekających z domów to dzieci wychowywane bez ojca, 85 proc. dzieci wykazujących zaburzenia zachowania to dzieci wychowywane bez ojca.
Nikt nie wymyślił i raczej nie wymyśli egzaminów na dobrego tatę czy mamę. Zdarza się, że każdy popełnia błąd, ale najważniejsze, że zdajemy sobie z tego sprawę i staramy się być lepszymi ludźmi.
Autor: Magdalena Sikoń
www.wegemaluch.pl