Z miłości ludzie robią głupie rzeczy. Dla jedzenia nieraz głupsze. Z powodu uczucia do bakłażana ludzkość popełniła setki przepisów z nim w roli głównej. Co z tego wyszło?
Tekst i przepisy: Kamila Pokój
Uczucie odwzajemnione
Coraz popularniejsze nad Wisłą bakłażany nie tylko dostarczają rozkoszy kubkom smakowym. To również niskokaloryczne (100 g to zaledwie 22 kalorie i około 0,2 g tłuszczu) źródło witamin i minerałów, m.in. beta-karotenu, potasu czy fosforu. Bakłażany pomagają przy leczeniu dolegliwości wątrobowych oraz zapobieganiu zawałowi serca i miażdżycy, ponieważ obniżają ciśnienie i poziom cholesterolu we krwi. Uważa się je również za silny afrodyzjak i stąd inna zwyczajowa nazwa ? gruszki miłosne.
Choć w kuchni uznawana za warzywo, z botanicznego punktu widzenia oberżyna jest jagodą z rodziny psiankowatych, a spokrewniona jest z pomidorem i… tytoniem, dlatego w owocu tym (podobnie jak w papryce i pomidorach) znajdują się śladowe ilości nikotyny.
Światowe tournée
Podróżując po świecie, trudno nie napotkać oberżyny na swej drodze. We Francji zostaniemy uraczeni ratatouille, Grecy podadzą nam musakę, na Bliskim Wschodzie oberżynę faszerowaną…
Choć do Polski bakłażany trafiły już w XV wieku, do tej pory pozostają niedoceniane. Większym zaufaniem owoc ten cieszy się w Chinach i Indiach, skąd najprawdopodobniej pochodzi. W kuchniach obu tych regionów znany jest od kilku tysięcy lat, a pierwsze pisemne wzmianki o jego uprawie pochodzą z V w. p.n.e. Do Europy trafił w Średniowieczu dzięki Arabom, ale przez bardzo długi okres uważany był za roślinę toksyczną. Uprawiany początkowo jedynie dla ozdoby, bakłażan zaczął podbijać europejskie stoły dopiero po kilku stuleciach, a za pełnoprawne warzywo uznano go w XIX wieku.
Jako warzywo bezwonne, o bardzo delikatnym smaku, bakłażan łatwo przejmuje charakter lokalnej kuchni. W Europie rozpoczął swoją karierę w kuchni śródziemnomorskiej. Włosi najczęściej łączą oberżynę z bazylią, mozarellą i pomidorami. Popularną na Sycylii przystawką (której można również używać jako dipu do warzyw) jest caponata, czyli potrawka z bakłażana, kaparów, pomidorów, selera naciowego i oliwek z ziołami. W Grecji oberżynę zazwyczaj łączy się z fetą lub jogurtem (np. w popularnym purée – dipie melitzanosalata) lub baraniną, zaś do wegańskich przystawek należy m.in. melintzanes, czyli pieczone połówki bakłażana wypełnione masą pomidorowo-ziołową. Na Zakaukaziu poza klasycznie duszoną oberżyną je się ją również marynowaną czy nawet kwaszoną. W każdym sklepie w Gruzji bez problemu znajdziemy kilka wariacji na temat bakłażana.
Zanim zaczniesz!
Niektórzy zniechęcają się do bakłażanów przez gorycz, jaką można poczuć, jeśli się je nieodpowiednio przygotuje. Żeby uniknąć rozczarowania, bakłażany należy przed gotowaniem przekroić, posypać solą i odstawić, aż zaczną się ?pocić?. Wydzielone soki wystarczy spłukać lub zetrzeć ściereczką bądź papierowym ręcznikiem.
Choć sam w sobie jest niskokaloryczny, bakłażan często staje się prawdziwą bombą kaloryczną, ponieważ chłonie bardzo duże ilości tłuszczu. Najlepiej smażyć go na niewielkiej ilości oliwy i na dużym ogniu.
Przystawka gruzińska
Na gruzińskich stołach często gości prosta przystawka składająca się z grillowanych bądź smażonych plastrów bakłażana, które podaje się z pastą orzechową i kilkoma pestkami granatu.
Pasta orzechowa do bakłażana
1 szklanka łuskanych orzechów włoskich
1 łyżeczka ziaren kolendry
? szklanki bulionu warzywnego
3 ząbki czosnku
1 łyżka octu winnego
szczypta ostrej papryki, sól, pieprz.
Orzechy, kolendrę, czosnek iprzyprawymielimy lub rozcieramy w moździerzu. Następnie rozprowadzamy octem i bulionem.
Baba ganoush
To nic innego jak bliskowschodnia pasta z pieczonego bakłażana połączona z tahiti (pastą sezamwą), doskonale nadaje się do chlebków pita.
2 średnie bakłażany
? szklanki tahini
2 łyżki oliwy
sok z połowy małej cytryny
kilka liści kolendry
łyżeczka mielonego kminu rzymskiego
Oberżynę nakłuwamy widelcem bądź wykałaczką. Wkładamy do żaroodpornego naczynia i wstawiamy do piekarnika nagrzanego do 180 st. C. Po około godzinie, gdy bakłażan jest już miękki, obieramy go cienko, a miąższ zgniatamy widelcem i łączymy z pozostałymi składnikami
Ikra bakłażanowa
Zwana także kawiorem dla ubogich. Przyrządza się ją podobnie do baba ganoush: zamiast tahini do miąższu opalonego bakłażana dodajemy posiekaną szalotkę i wyciśnięty ząbek czosnku.
W cieście naleśnikowym
Niesamowicie tłusta, ale przepyszna przekąska, która podbije każde podniebienie!
1 szklanka letniej wody
1 szklanka mąki pszennej
łyżeczka soli,
pieprz, oregano, papryka i inne przyprawy wedle uznania
olej do smażenia
Wszystkie składniki ciasta dokładnie mieszamy. Cienkie (około 0,5 cm) plastry bakłażana zanurzamy w cieście i układamy na rozgrzanej patelni. Smażymy, aż się zarumienią. Najlepiej smakują ze świeżymi pomidorami lub sosem słodko-kwaśnym.
?mambay?ld?
Omdlały imam. Nazwa ponoć pochodzi od reakcji imama na kuszący zapach potrawy podanej mu przez żonę. ?mambay?ld? jest popularną przystawką wTurcji i krajach arabskich.
4 średnie bakłażany
3 cebule
kilka ząbków czosnku
3 pomidory
? szklanki oliwy
1 łyżka soku z cytryny
natka, gałka muszkatołowa, sól, pieprz, cukier
Do zagotowanej wody wkładamy całe bakłażany, blanszujemy około 7 minut, nie dopuszczając wody do wrzenia, następnie odcedzamy i studzimy. Kiedy bakłażany są w garnku, kroimy cebulę na cienkie plasterki i szklimy na oliwie, następnie dodajemy wyciśnięty czosnek oraz obrane ze skóry i pokrojone w kostkę pomidory. Całość dusimy przez 10 min. na małym ogniu, mieszając od czasu do czasu, pod koniec dodajemy posiekaną natkę.
Bakłażany kroimy na połówki, wydrążamy miąższ, który następnie drobno kroimy. Miąższ dodajemy do duszących się warzyw i całość przyprawiamy do smaku solą, pieprzem, cukrem, gałką muszkatołową i sokiem z cytryny. Napełniamy farszem połówki bakłażana, układamy w żaroodpornym naczyniu, polewamy oliwą, wstawiamy do nagrzanego piekarnika. Pieczemy 45 min. w temperaturze 180 st. C.
Życzymy smacznego!
Artykuł pochodzi z Vege nr 6/2011